De ‘kunst van het loslaten’ is een thema wat in het ‘Veranderboek’, dat wij met Isabelle Timmers aan het schrijven zijn, zeker aan bod zal komen. Een thema dat gewoon hoort bij ‘change’, omdat het zo menselijk is. Zoals Isabelle in deze gastblog heel treffend verwoordt.

Het is het toverwoord in psychologisch, opvoedkundig, management en veranderkundig advies: ‘laat het los’. Zelfs kleine kinderen krijgen het met de paplepel ingegoten dankzij de Disney-klassieker Frozen. Maar wat moet je dan precies loslaten? En hoe doe je dat dan?  

Vaak wordt ‘loslaten’ gebruikt om aan te geven dat de ander zich vooral niet zo druk om iets moet maken. ‘Want je kunt er toch niets aan veranderen.’ Dan hebben ze het bijvoorbeeld over die irritante collega of klant. Over de onzekerheid of je je baan kunt houden.

Maar ja, die emoties zijn er nu eenmaal en je hebt er wel last van. Als je ze onder het vloerkleed veegt, zijn ze nog niet weg. Integendeel. En tegen iemand zeggen dat hij er maar gewoon niet meer zoveel aandacht aan moet schenken, is hetzelfde als vertellen dat ie niet aan een roze olifant moet denken. Drie keer raden waar hij dan aan denkt.

Als loslaten zo simpel was, dan had diegene dat waarschijnlijk al lang gedaan. De impliciete boodschap hier kan uiteraard ook zijn, dat de ander liever niet wordt lastig vallen met het geklaag.

Kwestie van vertrouwen
Loslaten wordt ook nog wel eens gebruikt om aan te geven dat iemand de controle wat meer uit handen mag geven, de teugels wat mag laten vieren. Zoals de manager die te dicht op de huid van medewerkers zit en hen nauwelijks ruimte laat voor eigen initiatieven.

Maar waarom doet hij – of zij – dat? Is het vanuit de angst zelf te worden afgerekend op fouten? Of misschien omdat er te weinig vertrouwen is in de kwaliteit van de medewerkers? In beide gevallen is de kans erg klein dat die manager het advies van loslaten ter harte neemt.

Van zijwieltjes naar zelfsturend
Loslaten lukt niet van de ene op de andere dag. Het is veel meer een proces van lerend ontdekken. Zoals een kind dat net leert fietsen, eerst zijwieltjes heeft. Als het daarmee uit de voeten kan, gaan die eraf. Dan volgt nog het duwtje in de rug bij het vaart maken.

En pas als het echt goed kan fietsen – inclusief veilig remmen, zonder in de bosjes te belanden –  dan gaat het ‘los’de weg op. Nog niet alleen, dat gebeurt pas als het de basisverkeersregels kent en laat zien zelfstandig aan het verkeer te kunnen deelnemen.

Je kijkt dus elke keer wat het kind kan en waar het aan toe is. Je zorgt dat het veilig kan pionieren en ontdekken. Om uiteindelijk letterlijk en figuurlijk zelfsturend te zijn.

Net zoals zelfsturende teams ook een kader nodig hebben om goed te kunnen functioneren.  Met naast ruimte ook positieve feedback en de kans om zaken uit te proberen en zo tot nieuwe manieren van werken te komen.

Loslaten of laten vallen?
Wat is loslaten? Die vraag kwam laatst ook aan de orde tijdens een workshop waar ik aan deelnam. De begeleider vroeg een van de deelnemers naar voren te komen en overhandigde hem een pen. Vervolgens vroeg hij om de pen los te laten. De man  gehoorzaamde braaf, deed zijn hand open en de pen viel op de grond.

Is dat loslaten? Nee, dat is laten vallen. De begeleider nam zelf de pen in zijn hand, draaide zijn handpalm naar boven en opende zijn vingers. De pen bleef erop liggen. ‘Zo kun je iets loslaten, zonder het te laten vallen’. Nu heeft die pen daar verder niets aan, maar de boodschap was duidelijk.

Breuk
Het deed me denken aan een verhaal dat ik hoorde van een stel dat na een lange relatie had besloten uit elkaar te gaan. Ze werkten samen, waren uitstekende collega’s en prima ouders voor de kinderen. Alleen het ‘wij’ was in de loop der jaren verdwenen. Iets wat vooral voor de vrouw een onoverkomelijk bezwaar was geworden. Voor hem was het naar eigen zeggen een wake up call die te laat kwam.

Een tijd lang leefden ze ieder hun eigen leven, ze pionierden. Vanuit de wens om de kinderen zo min mogelijk te belasten, bleven ze in goed contact. Dat was hun stip aan de horizon. Maar door de ruimte die zo ontstond, veranderde het beeld dat ze van elkaar hadden opgebouwd. Ze konden elkaar weer met een frisse blik zien.

Kunst van de open hand
Om een lang verhaal iets korter te maken: de liefde bleek nog steeds aanwezig. De dikke laag bagger die daar in de loop van de jaren overheen was gegroeid, brokkelde beetje bij beetje af. Nu zoeken ze naar een nieuwe vorm voor hun liefde, hun werk en hun gezin. Met vallen en opstaan lukt dat.

Zoals zij het beschrijft: “Het beste wat ik heb kunnen doen, was weggaan. Het beste wat hij heeft kunnen doen, was me niet laten vallen. Hij accepteerde de situatie, al was het niet wat hij wilde. Hij wees niet met een beschuldigende vinger, maar keek naar wat er nog mogelijk was, waar hij zelf invloed op had en hoe hij de nieuwe situatie kon inpassen in zijn leven. En ik voelde me gezien en begrepen. Zo ontstond iets nieuws, iets wat we geen van beiden vooraf hadden kunnen bedenken.”

Dat is de kunst van die open hand….

Isabel Timmers
Co-auteur van o.m. de managementboeken ‘Waar haal jij de energie vandaag’ en ‘Musk Media’ van Hans van der Loo en Patrick Davidson

Nieuwsgierig geworden naar ons nieuwe boek? Laat je gegevens hier achter en we houden je op de hoogte van het verschijnen ervan.

Dit artikel is het derde van een reeks die wij de komende tijd publiceren, ontleend aan het boek wat wij aan het schrijven zijn en naar verwachting in de zomer uit gaat komen. In dit boek wordt de praktijkervaring van Frank Verberne van meer dan 20 jaar, als project- en interimmanager op het terrein van ‘Leading Change’ opgetekend. Deze ervaring verbinden wij met actuele theoretische inzichten. Met hele praktische handreikingen brengen wij je tot acties waarmee je direct zelf aan de slag kunt gaan. We gebruiken ons VeranderKompas als handig vliegwiel waar je je acties voortdurend aan kunt toetsen en bijstellen.

Blogartikel 1 : Verandering Versnellen? Stop met Verandermanagement!

Blogartikel 2 : Veranderen op de Werkvloer terwijl de Verkoop gewoon door moet gaan! Hoe doe je dat?